School voor leiderschap?

Leiderschap is een actueel thema. Directeuren moeten het tonen, vinden we. Eigenlijk zouden leerkrachten het ook moeten tonen. Waarom vinden we dat zo belangrijk? Voor wie vinden we dat dan? Wat is leiderschap dan eigenlijk?

Wat is leiderschap?

Als een leider 'iemand met volgelingen' is, dan is leiderschap eigenlijk het vermogen om mensen te laten volgen. Dr. Robert E. Quinn definieert het als: "Leiderschap is een toestand waarin men is gericht op resultaat, innerlijk gedreven, gericht op anderen en naar buiten toe open".
In onder andere deze blog beschrijft hij ook de rol van leiderschap in het onderwijs.

Volgens deze definitie is leiderschap dus een bepaalde houding, waarmee je je werk doet en je leven leidt. Volgens diezelfde Dr. Quinn toon je leiderschap als je authentiek bent, congruent handelt, wanneer je kunt voelen en ook ecologisch verantwoord handelt. Dat laatste houdt in dat je respect hebt voor je omgeving en het systeem waar je deel van uit maakt. Dat je je daar verantwoordelijk voor voelt zelfs.

Die definitie maakt duidelijk dat leiderschap iets heel anders is dan management. Sterker nog, het is per definitie iets dat zich niet beperkt tot mensen die een leidinggevende positie hebben. Het zijn gewoon mensen die zichzelf willen zijn, ook in hun handelen, die dicht bij hun emoties willen blijven en die verantwoordelijkheid willen nemen voor hun omgeving.

Voor wie is leiderschap?

Voor wie is leiderschap nou van belang? Wie binnen een school zou op het puntje van zijn stoel moeten gaan zitten als het gaat om dit onderwerp?

Als je naar de definitie kijkt, dan valt mij op dat het eigenlijk een definitie van burgerschap is. Stel je voor dat iedere inwoner van Nederland zichzelf zou zijn en zich zo ook zou gedragen en voelen, terwijl hij verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen omgeving....

Zie je het al voor je?

Wat een mooi gezicht moet dat zijn: een maatschappij zonder stille tochten, zonder burenruzies, zonder over of onder-presteren, zonder compensatiestrategieën.......

Stel nou dat leiderschap een 'way-of-life' is voor iedere inwoner van Nederland. Dan zou ons land er een stuk mooier uit zien. Dan zou iedere Nederlander ook echt een burger zijn.

Wat mij betreft is leiderschap dus in eerste instantie iets dat je aan je leerlingen mee wilt geven. Noem het leiderschap of burgerschap: dit is de belangrijkste levensles voor iedere inwoner van Nederland.

Ik zou de vraag dus ook om willen draaien: Wie zou je leiderschap willen ontzeggen? Niemand toch?

In het onderwijs?

Het onderwijs heeft als opdracht om kinderen klaar te maken voor de maatschappij van vandaag en morgen. Doorgaans wordt dat vertaald met: kinderen moeten rekenen, taal en lezen op adequaat niveau beheersen, aangevuld met kennis van een aantal zaakvakken.

De overheid heeft daar aan toegevoegd dat er ook les gegeven moet worden in burgerschap, sociaal emotionele ontwikkeling en incidenteel moeten kinderen worden geïnstrueerd op het gebied van seksualiteit en financieel management. Waar nodig aangevuld met lessen over gezond eten, gezond leven, vuurwerk afsteken, alcohol en drugsgebruik en wat we verder ook maar aan relevante thema's tegenkomen.

We stapelen allerlei lessen op elkaar of zetten ze achter elkaar alsof het dominostenen zijn. Aan onze leerkrachten en leerlingen de schone taak om daar één geheel van te maken.

In het onderwijs! 

Wat zou er gebeuren wanneer we de opdracht aan het onderwijs eens opnieuw van een antwoord voorzien? Wanneer we zouden zeggen dat we kinderen klaar maken voor een plek in de maatschappij van nu en morgen, door ze te leren om 'leider' of 'burger' te zijn?

Je leert jezelf kennen en je ook zo te gedragen dat je verantwoordelijkheid neemt voor je omgeving. Om die verantwoordelijkheid ook echt in te kunnen vullen en jezelf ook echt te laten zien aan je omgeving is het noodzakelijk dat je kunt lezen, kunt communiceren en kunt rekenen. Je hebt ook een stuk algemene ontwikkeling nodig, om aan te kunnen sluiten bij het algemeen geldende referentiekader in de maatschappij. Je zult ook altijd moeten weten hoe jij je ten opzichte van dat referentiekader verhoudt: ben je het er mee eens of niet?

Is het niet zo dat we in het onderwijs onze resultaten op burgerschap niet halen, omdat we slechts les er in geven, zonder dat we dat als het enige echte doel zien? Is dat niet het punt wat CITO vergeet te meten? Is dat ook niet het perspectief wat het ministerie van OCenW uit het oog verliest?

Goed nieuws!

Gelukkig is deze blog vooral bedoeld om te inspireren. Ik heb namelijk goed nieuws: als jij op een school werkt heb je het vermogen om het verschil te maken. Juist op dit punt.

Hoe? 

Door resultaatgericht naar je werk en je leerlingen te kijken, met als belangrijkste resultaat dat ze volwaardige en bijdragende burgers worden.

Door jezelf te zijn, in je handelen, in je voelen en in je hele zijn. Daarmee geef je een belangrijke identificatie mogelijkheid aan je leerlingen.

Door verantwoordelijkheid te nemen voor de cultuur op school, de sfeer in de klas en de resultaten van jezelf en je leerlingen.

Zo toon je leiderschap namelijk. Laat het je niet uit handen nemen!